Toespraak Nieuwjaarsreceptie

Toespraak Jos Nijhuis, President & CEO Royal Schiphol Group, Nieuwjaarsreceptie, Schiphol, 8 januari 2018

Beste mensen, ladies and gentlemen,

Happy New Year! Let’s start with raising our glasses.

On behalf of Jabine, Birgit, André and myself, I wish you all the best for 2018. It will be a year of change for Royal Schiphol Group as we are stepping into a new era of aviation.

And as you all know, I won’t be part of this journey as I will step down as CEO But while I’m still here, I can give you a glimpse of the future we’re about to enter. A future full of chances, challenges and changes.

What hasn’t changed is that I will continue my speech in Dutch now. For all our non-Dutch-speaking guests: an English version of this speech is available.

Ik ben inmiddels 9 jaar CEO van Schiphol. Dat zijn 108 maanden, 470 weken en vandaag op de dag af 3.295 dagen. U begrijpt het al, mijn dagen zijn geteld J. Als president-directeur draag ik dit jaar het stokje over. Zover is het nu nog niet.

Zolang ik er ben, wil ik met u samen focussen op Schiphol. Laat mij u mee terugnemen naar 2017. Wat gebeurde er op de luchthaven? En wat hebben we daarvan geleerd? Terugkijkend op het oude jaar zie ik een jaar vol opwinding en ontwikkelingen.

Het was wel heel druk. Niet eerder reisden zoveel mensen via Schiphol.

In 2017 reisden 68,4 miljoen reizigers via Schiphol – een groei van bijna 8%. We kwamen uit op zo’n 497.000 vliegbewegingen – een plus van 3,7%.

De vrachtvolumes stegen met 5,4% naar 1,75 miljoen ton. Een aantal nieuwe bestemmingen werd toegevoegd zoals Bangalore, Dallas, Mauritius en San Jose waarmee het aantal directe bestemmingen vanaf Schiphol steeg naar 326.

We zijn daarmee de best direct connected airport van Europa, en waar het gaat om 'hub-connectiviteit' bezetten we de tweede plek wereldwijd. Een mooie prestatie.

Maar al die drukte betekende ook veel opwinding en soms zorgen. Dit kwam tot een kookpunt in het begin van de meivakantie. Ondanks dat we net onze Tijdelijke Vertrekhal hadden geopend, kregen we de volle laag. Lange rijen. Volle bagagebanden. Drukke lounges. Die drie dagen eind april scoorden we een dikke onvoldoende.

We zaten tot onze neus in de drukte en werden met onze neus op de feiten gedrukt: zo gaat het niet. Want we hebben op Schiphol maar één doel. De reiziger veilig, comfortabel en op tijd bij de gate of aankomst krijgen, zodat hij onbezorgd en met een prettig gevoel zijn reis kan voortzetten.

Gelukkig blijkt eens te meer dat we op dit soort momenten met z’n allen de schouders eronder zetten. Onze collega’s in de operatie hebben keihard gewerkt. Op landside en airside, in de terminal en in de bagagekelder zijn geweldige prestaties geleverd.

Samen met airlines, afhandelaren, KMar, douane en andere business partners hebben we snel orde op zaken gesteld en zijn we dit opwindende jaar goed doorgekomen.

Dat is zeker een compliment en een oprecht woord van dank waard: Dank jullie wel!

De drie doldwaze dagen van 2017 zorgden niet alleen voor opwinding en ophef, maar ook voor ontwikkeling. Want drukte is de nieuwe realiteit op Schiphol. Evenals schaarste. En dat beseffen we ons maar al te goed.

Ik ben trots op de stappen die er in het afgelopen half jaar zijn gezet naar aanleiding van de drukte: we zetten niet alleen extra mensen in, maar komen ook met nieuwe oplossingen zoals ‘small bags only’ en gebruiken digitale oplossingen om bijvoorbeeld reizigers van meer informatie te voorzien.

Een mooi ander voorbeeld is de digitale paspoortcontrole. Die zogenaamde NoQ-poortjes werken en staan nu bij elke grenspassage, en afgelopen jaar gingen zo’n 10 miljoen reizigers op deze manier de grens over. Een mooi voorbeeld van een succesvolle samenwerking met de overheid en in het bijzonder de Koninklijke Marechaussee.

Ook maken luchtvaartmaatschappijen steeds meer gebruik van de data die we op Schiphol verzamelen. Zo wordt onze wayfinding geïntegreerd in airline apps. Of zijn de data van security te gebruiken om te checken of reizigers inmiddels al door de controle zijn - en dus op weg naar de gate. Zijn passagiers nog niet door security gegaan? Dan heeft het waarschijnlijk geen zin daarop te wachten.

Naast de korte klappen zijn ook de maatregelen voor de lange termijn op stoom. De ontwikkeling van de nieuw pier en terminal liggen op schema. Om plaats te maken slopen we parkeergarage P2 en gooien we een paar wegen om. Dat heeft ervoor gezorgd dat we nu nieuwe parkeerroutes op Schiphol hebben.

Volgend jaar in april kunnen de eerste vluchten op Lelystad landen, jazeker, en staan aan het einde van dat jaar de eerste vliegtuigen op Schiphol aan de nieuwe pier. En in 2023 verwelkomen we de eerste reizigers in de nieuwe terminal.

De extra capaciteit aan landside en airside is nodig om de groeiende vraag aan te kunnen. En het allerbelangrijkste is dat we in alles wat we doen, veiligheid de hoogste prioriteit blijven geven. Op dat gebied zullen we geen concessies doen.

Rustiger wordt het niet. Niet op Schiphol. Niet in de lucht. Niet in de hele sector.

Weet u nog? Een jaar geleden sloten we ons jubileumjaar af. Het was echt feest! Nog nauwelijks een jaar na ons grote eeuwfeest lijkt de feestelijke stemming omgeslagen. Het politieke en maatschappelijke sentiment rondom luchtvaart is veranderd. Houdt Nederland niet meer van de luchtvaart?

De afgelopen weken heb ik hier veel over nagedacht. Hoe ga ik Schiphol straks loslaten? Wat wil ik mijn opvolger meegeven? En is het wel gepast om als vertrekkend CEO nog je mening en visie te geven?

Straks ziet u me als de man die over zijn graf heen wil regeren. Dat is zeker niet mijn intentie. Maar luchtvaartbeleid gaat over de lange termijn, over vergezichten. Daarom, nu het nog kan en mag, wil ik toch een aantal gedachten delen.

Er spelen drie issues:

1. Ten eerste: onze magie lijkt verdwenen. Keken mensen vroeger nog vol verwondering naar een vliegtuig en hoe dat gracieus door de lucht vloog, nu is het voor velen een commodity die je van A naar B moet brengen. De liefde voor luchtvaart glipt door onze vingers en maakt plaats voor een paradox. Ondanks dat steeds meer mensen steeds meer willen vliegen, zien steeds meer mensen vliegtuigen als lawaaimachines. Die bovendien veel te vaak overkomen en vaak te veel geluid en uitstoot produceren. Tegelijkertijd blijkt dat steeds meer mensen dichtbij een luchthaven willen werken en wonen.

    

2. Het tweede issue is het beeld van Schiphol als motor van de Nederlandse economie. Dat brokkelt af. Terwijl we samen met alle luchtvaartmaatschappijen en andere bedrijven hier op Schiphol nog steeds een substantiële bijdrage leveren, zeker als het gaat om werkgelegenheid, vestigingsklimaat en handel. Daarnaast worden in onze globaliserende samenleving internationale verbindingen steeds belangrijker. Maar zijn economische belangen een vrijbrief om ten koste van alles te blijven groeien? Nee, we zullen zorgvuldiger dan ooit kosten en baten moeten afwegen. En tegelijkertijd niet het kind met het badwater weggooien.

    

3. Het derde issue is het afnemende vertrouwen in de sector door gebrek aan alignment en afspraken die niet meer voldoen. Het tot voor kort succesvolle poldermodel met onze omgeving en binnen de sector zelf vraagt om een reset.

We moeten deze issues samen oppakken. Want in mijn ogen is samenwerking cruciaal. Dat is het altijd geweest!

Laten we de handen weer nadrukkelijk ineen slaan. Laten we op een andere manier naar de luchtvaart kijken. En laten we de juiste antwoorden en oplossingen vinden.

Ik realiseer me dat ik echt nog niet alle oplossingen voor ogen heb. Maar hoe ziet Schiphol er over 10 jaar uit? Als ik nu een kijkje zou nemen in 2028 dan zie ik Schiphol als volgt:

Natuurlijk is het een mooie voorjaarsdag. De verkeerstoren blinkt in het zonlicht. Er waait een frisse wind. Gunstig, want inmiddels draait de luchthaven alweer 10 jaar op groene stroom opgewekt door Nederlandse windmolens.

De opvolger van de Airbus A320neo taxiet naar de A-pier. Het ultralichte hybride toestel kan deels via zonnepanelen worden opgeladen en produceert fors minder geluid en uitstoot ten opzichte van zijn voorganger.

In de nieuwe terminal zijn passagiers aan het instappen. De vlucht naar Düsseldorf maakt gebruik van biometrisch boarden. Reizigers hoeven geen paspoort of boarding pass te laten zien, want ze zijn al herkend door de gezichtsscan.

Sterker nog, ze kunnen overal soepel doorlopen. Seamless flow. Waarbij alleen de reizigers die mogelijk een risico vormen extra gecontroleerd worden.

Overigens is dit wel één van de laatste vluchten naar Düsseldorf. Want over enkele dagen wordt de nieuwe Hoge Snelheidslijn vanaf Schiphol in gebruik genomen. De korte Europese vluchten verliezen dan snel aan populariteit.

Een korte driedimensionale blik in de toekomst leert ons dat Schiphol en de hele luchtvaart wel degelijk anders kan. Maar daarvoor moeten we echt samenwerken. In 3D.

En dan bedoel ik letterlijk drie D’s. Het zijn de D’s van Duurzaamheid, Duidelijkheid en Daadkracht.

Duurzaamheid – in de breedste zin van het woord – is het sleutelwoord voor onze toekomst. De kosten en baten van vliegen worden steeds meer gewogen. Het kan groener, we willen groener, het moet groener.

De luchtvaart is een sector van pioniers. Als we steeds sneller, veiliger en efficiënter kunnen vliegen, waarom dan ook niet stiller, zuiniger en milieuvriendelijker?

En we moeten ons afvragen, of we per se moeten vliegen als andere vormen van vervoer duurzamer zijn? Investeren in snelle treinverbindingen lijkt een veel beter alternatief voor korte Europese vluchten.

Met de ontwikkelingen rondom Zero Waste Airport, biobrandstoffen en hybride vliegtuigen lijken we op de goede weg. Maar we zullen nog veel meer moeten doen.

Duidelijkheid. Iedereen heeft behoefte aan zekerheid, voorspelbaarheid en maatwerk. Ook onze omgeving. Het is nodig om alle vliegtuigneuzen weer in dezelfde richting te krijgen. We moeten weer als sector met één mond praten. En met de overheid werkbare afspraken maken over duurzame ontwikkeling, over selectiviteit en over het luchtruim.

Ook naar onze omgeving mogen we meer duidelijkheid verschaffen. Onderwerpen als geluid, de MER, de ontwikkelingen rond Lelystad Airport liggen erg gevoelig. Het roept steeds meer vragen op bij omwonenden maar ook bij bestuurders. Laten we hen van duidelijke antwoorden voorzien.

Een dubbele check op de Schiphol MER - ook al kloppen de uitkomsten - zorgt hopelijk voor draagvlak. Duidelijkheid over Lelystad - dat is al negen jaar bekend! En natuurlijk, zorgvuldigheid boven alles, helemaal eens. Maar het is wel gewoon nodig en wat ons aangaat vanaf 2019.

We moeten tevens duidelijk zijn over onze economische en sociale rol. Want Schiphol levert een substantiële bijdrage aan de welvaart en het welzijn van Nederland.

Luchtvaart zorgt volop voor werkgelegenheid, is een onmisbare schakel in de import en export van goederen en levert een bijdrage aan het toerisme. Wat betreft werkgelegenheid zorgen we voor inclusiviteit: mensen uit alle lagen van de bevolking, van alle opleidingsniveaus en achtergronden vinden op Schiphol een baan.

Daarbij bieden we een uitstekend vestigingsklimaat en stimuleren kennisuitwisseling. Zo is Amsterdam en heel Nederland connected to compete – een concurrentiepositie die we niet uit handen mogen geven. Ook al gaat het economisch nu veel beter.

Tegelijkertijd zijn we connected to complete: we zijn van grote sociale waarde om mensen overal ter wereld bij elkaar te brengen. Dat draagt bij aan ons geluk en welzijn.

Vliegen is voor iedereen. Maar liefst 94 procent van de Nederlanders heeft ooit gebruik gemaakt van Schiphol. Dit is de hub die miljoenen mensen een veilige, toegankelijke en betaalbare manier van reizen biedt. Of het nu door de lucht of per spoor is. En daarin zoeken we naar duurzamere oplossingen en circulaire innovaties.

De laatste D staat voor Daadkracht oftewel: we DOEN het. We zetten onze schouders er samen onder. De duurzame, duidelijke afspraken die we samen maken, gaan we ook doen.

Want de samenwerking binnen de sector en mét de omgeving zorgt voor politieke daadkracht. Zoals onze voormalig staatssecretaris Dijksma in haar afscheidsspeech al zei: het luchtvaartdossier is complex. Complexer dan het spoor. Zeker in de publieke discussie. Laten wij de nieuwe minister helpen om dit dossier minder complex te maken.

Want als wij zelf richting geven, kunnen we de politiek om die daadkracht vragen. En dat hebben we nodig: een nieuwe luchtvaartnota met duidelijke kaders zodat we duurzaam en daadkrachtig vooruit kunnen.

Dames en heren,

In 2017 werd drukte de nieuwe realiteit op Schiphol. We hebben onze opwinding en ophef om weten te zetten in oplossingen en ontwikkeling. Laten we ons in 2018 en de jaren daarna richten op de kansen, veranderingen en uitdagingen die voor ons liggen.

Met nieuwe gezichten, hernieuwde energie en vernieuwende ideeën.

Samenwerken in 3D

Samen staan voor duurzaamheid, duidelijkheid en daadkracht

En samen ervoor zorgen dat Nederland oprecht van de luchtvaart kan blijven houden.

Dank u wel.